تجارت الکترونیک بسته به نوع ارایه دهنده خدمت و بستر آن انواع متفاوتی دارد که در زیر به 4 مورد از آنها اشاره کرده ایم:
- تجارت الکترونیکی B2B (Business to Business)
- تجارت الکترونیکی B2C (Business to Consumer)
- تجارت الکترونیکی C2C (Consumer to Consumer)
- تجارت الکترونیکی G2G (Government to Government)
در ادامه به شرح هر یک از مدل ها می پردازیم:
تجارت الکترونیکی B2B
در عصر اطلاعات زندگی می‌کنیم و ملاحظه می‌نماییم که اوضاع و احوال کسب و کار به شدت در حال تغییر است. علی‌رغم این همه پیشرفت هنوز برای بسیاری از مردم شگفت‌انگیز است که چرا بخش عمده‌ای از تجارت الکترونیکی به صورت B2B یا بنگاه به بنگاه انجام می‌گیرد. در مدل B2B یک شرکت یا بنگاه تجاری برای ثبت سفارش به تولیدکنندگان, دریافت پیش‌فاکتور, فاکتور خرید, پرداخت مبلغ خرید و هزینه‌های مربوطه از طریق شبکه اقدام می‌نماید. هر چند که تجارت الکترونیکی سالهاست با استفاده از مبادله الکترونیکی داده‌ها (EDI) انجام می‌شود ولی در واقع از پنج سال پیش به شکل امروزی (اینترنتی) درآمده است. شرکت سیسکو یکی از اولین شرکتهایی بود که در سال 1996 سایت الکترونیکی خود را راه‌اندازی نمود. پس از آن شرکتهای دیگر به سرعت از این روش تقلید کردند و مسائل مالی و انتقال الکترونیکی وجوه را حل کردند
تجارت الکترونیکی B2C
تجارت الکترونیکی بنگاه ـ مشتری شامل تجارت خرده‌فروشی می‌شود. این نوع تجارت بین فروشنده و مشتریان ایجاد می‌شود. یعنی مشتریان با استفاده از شبکه می‌توانند به فروشگاه دسترسی پیدا کرده کالای مورد نیاز خود را انتخاب نموده، سفارش خرید دهند و وجه آن را پرداخت نماید. این نوع تجارت با گسترش اینترنت به سرعت افزایش می‌یابد. امروزه در کشورهای پیشرفته انواع کالاها از اقلام مصرفی مثل مواد غذایی تا اقلام بادوام مثل اتومبیل از طریق اینترنت قابل خرید و فروش می‌باشد.تجارت الکترونیکی B2C دارای مزایای فراوانی هم از نظر خریداران و هم از نظر فروشندگان می‌باشد.فروشگاههای الکترونیکی از دیدگاه خریداران دارای ویژگیها و مزایای زیر می‌باشد:1ـ کاتالوگ و مشخصات کالا به سهولت قابل دسترسی می‌باشد.2ـ کالا و خدمات, توسط بقیه خریداران قابل ارزیابی می‌باشد و مشتری می‌تواند از نظرات بقیه افراد استفاده نماید.3ـ خرید از فروشگاه به طور 24 ساعته امکان‌پذیر است.4ـ بعضی از محصولات مثل نرم‌افزارها یا کتابها و نشریات الکترونیکی و فیلم را همزمان با خرید دریافت نماید.5ـ خرید از این فروشگاهها ارزان‌تر است.6ـ فشارهای روانی هنگام خرید وجود ندارد.7ـ مقایسه انواع کالاها در انواع فروشگاهها به راحتی امکان‌پذیر است.8ـ خریدار به راحتی می‌تواند مناسب‌ترین قیمت را انتخاب نماید.9ـ خریدار پس از انتخاب کالا و پرداخت مبلغ و هزینه‌های آن سریعاً کالا را در منزل دریافت نماید.10ـ بعد از دریافت, اگر کالا دارای مشکل باشد می‌تواند آن را مرجوع نماید.
تجارت الکترونیکی مشتری ـ مشتریC2C
تجارت الکترونیکی مشتری ـ مشتری (C2C) هم اخیراً به وجود آمده است. حجم مبادلات این نوع تجارت الکترونیکی در مقایسه با دو نوع فوق‌الذکر بسیار پایین‌تر است. این نوع تجارت الکترونیکی بیشتر برای برگزاری مناقصات و مزایده‌ها و حراج‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع تجارت مشتریان کالای خود را همراه با مشخصات و قیمت آن آگهی می کنند و سایر مشتریان می توانند محصولات را مشاهده نموده و خریداری نمایند. اپلیکیشن دیوار از چنین مدل تجاری برخوردار است.
تجارت الکترونیکی دولت ـ دولت (G2G)
تجارت الکترونیکی دولت ـ دولت (G2G) شامل مبادلات تجاری بین دولت‌ها می‌باشد. برای انعقاد قراردادهایی در زمینه‌های مختلف بین کشورها از این مدل استفاده می‌گردد. به عنوان مثال اگر دو کشور بخواهند در زمینه صادرات و واردات با یکدیگر قرارداد منعقد نمایند از مدل G2G استفاده نمایند. با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات به وجود آمده, همه چیز در حال دگرگون شدن است و انقلاب اطلاعاتی همه جا را فرا گرفته است, امروزه تجارت الکترونیکی, آموزش‌های از راه دور و مبتنی بر اینترنت, بانکداری الکترونیکی, فروشگاههای مجازی و… به سرعت در حال شکل‌گیری و گسترش می‌باشد. در این میان اصطلاح جدید دولت الکترونیکی مطرح شده است. ویژگی بنیادین دولت الکترونیکی ارائه خدمات عمومی با هزینه کمتر و اثربخشی بالاتر می‌باشد. دولت الکترونیکی سعی می‌کند ارتباطات بین دولت و مردم و مردم با هم را تسهیل نماید.دولت الکترونیکی شیوه‌ای جدید از انجام وظایف دولت‌ها با استفاده از فناوری‌های جدید اطلاعات و ارتباطات می‌باشد این شیوه برای افراد تسهیلات لازم جهت دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی, اصلاح کیفیت خدمات و ارائه فرصتهای گسترده‌تر برای مشارکت در فرآیندها و نهادهای مردم سالار را فراهم می‌سازد.مشتریان دولت الکترونیکی به سه دسته تقسیم می‌شوند: الف) مردم, ب) بنگاههای تجاری و ج) مؤسسات و سازمانهای دولتی؛ اینها با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات مبادلات لازم را به صورت الکترونیکی انجام خواهد داد. امروزه کشورهای پیشرفته حرکت خود به سمت دولت الکترونیکی را شروع کرده و توانسته‌اند بسیاری از امور خود و تبادل خدمات را به صورت الکترونیکی انجام دهند.
